|
 Wysłany: Pon 20:19, 31 Mar 2008 Temat postu: Histroria Prasy 1918 - 1989 |
|
|
1918 - 1989
I Wojna Światowa i Okres międzywojenny 1918-1939
• W 1818r. z 2 potentatów prasowych pozostał Napieralski, który popierał Niemców i Austrie.
• Powstaje prasa tzw „Gadzinowa” – propagandowa i proniemiecka, nazwę wzięła od „Godzin Polskich”
• NAPRZOD – socjalistyczna idea legionów
• Prasa okresu międzywojennego: brak stabilności, zacietrzewienie w polemikach, niski poziom techniczny i merytoryczny, pogoń wydawnictw za czytelnikiem masowym, nastawienie na zysk.
• Koncentracja wydawnictw prasowych na skutek problemów finansowych drobnych wydawców, np. Dom Prasy S.A., Ilustrowany Kuryer Codzienny skupiały po kilka tytułów prasowych.
• Rozwój czasopism dla dzieci, naukowych, społeczno- kulturalnych, literackich, tygodników ilustrowanych.
• Uchwaleni konstytucji Marcowej w 1921 r. przyniosło nieco swobody. Zlikwidowano cenzurę i wprowadzono koncesje. Zagwarantowano swobodę rozpowszechniania gazet i wolności słowa do 1925r.
• Czytelnictwo prasy zwiększało się, lecz sprzyjało rozwarstwieniu społecznemu. Prasę czytali w 11% intelektualiści, w 11% robotnica, resztę stanowili sami chłopi.
• 3 rychy polityczne: Narodowy, Socjalistyczny i ludowy
• Prasa na usługach polityki:
- organy sanacji: Gazeta Polska, Kurier Poranny, Polska Zbrojna
- ugrupowania narodowo-demokratyczne: Gazeta Warszawska, Kurier Warszawski (jako pierwszy drukował nekrologi), Kurier Poznański, Gazeta poranna – 2 grosze, ostatecznie połączono 2 tytuły i zaczęto wydawać gazetę warszawską poranną
- ugrupowania chrześcijańsko-demokratyczne: Polonia, Paderewski – RZECZPOSPOLITA – odgrywała znaczącą rolę polityczną, pisał w niej Makuszyński po czasie tytuł sprzedano Korfantemu
- ugrupowania konserwatywne: Czas, Słowo, Dziennik Poznański
- ugrupowania robotnicze - PPS: Piłsudzki; Robotnik, Naprzód, Gazeta Robotnicza
- ugrupowania kościelne: Mały Dziennik
- ugrupowania ludowców: Wyzwolenie, Piast, Zielony Sztandar
- inne: Głos narodu, Komunistyczny czerwony sztandar, Kurier poranny
Ugrupowania robotnicze - PPS: Robotnik
• Wzrasta zapotrzebowania na prasę wielkomiejską, pisaną prostym językiem
• Wzrasta rola fotografii
• Pojawiają się wywiady, felietony, komentarze
• KURIER INFORMACYJNY I TELEGRAFICZNY, EKSPRESS PORANNY popołudniówki
• Od 1925 r. Kurier Czerwony funkcjonuje na terenie całego kraju a czerwony kolor winiety daje mu przezwisko „czerwoniak”
• SKAMANDER – miesięcznik kulturalny, w większości zwracano uwagę na politykę nie na kulturę
• WIADOMOŚCI LITERACKIE – pisali w nim Skamandryci od 1924r. nie związani był z ugrupowaniem politycznym czy kulturalnym, choć sympatyzowali z Piłsudzkim. Skupiał takich poetów jak Słonimski
• Po przewrocie majowym poprawia się nie co sytuacja ekonomiczna kraju, ja =k i technologia
• W gazetach pojawiają się fotografie w kolorze
• Pierwsze agencje prasowe, np. Polska Agencja Telegraficzna, która rosła - 30.000 tyś pracowników w latach 20, 600.000 – 900.000 nakładów w latach ’31 – ‘39
PO 1925
• Po 1925 Sanacja wprowadza ograniczenia prasy, rząd restrykcyjny, zaostrzenie cenzury, przejmowanie tytułów i tworzenie nowych
• Likwiduje się gazety opozycyjne
• Konstytucja pomija kwestię wolności prasy
• Sanacja przejmuje kontrolę nad Polską Agencją Telegraficzną
• Utrudniano dostęp do informacji a dziennikarzy nawet bito
• Organy sanacji:: POLSKA ZBROJNA, GAZETA POLSKA, KURIER PORANNY
Opozycja:
• ABC – Aktualna, Bezpartyjna, Ciekawa
• WIECZÓR WARSZAWSKI – endecja
• Redakcja Czerwonaków staję się koncernem: Prasa Polska S.A. i wydaje
CYRULIK WARSZAWSKI - tygodnik satyryczny
KINO
PRZEGLĄD SPORTOWY
• Pojawiają się tytuły sensacyjne, atrakcyjny wygląd i rozplanowanie, dobre dziennikarstwo (Wiech).
• Pałac Prasy wydaje 7 tytułów:
• LÓDZKA REPBLIKA, EKSPRES ILUSTROWANY, EKSPRES WIECZORNY ILUSTROWANY, GAZETA 5 GROSZY DLA WSZYSTKICH,
• Drukowano komiksy i powieści
MAŁY DZIENNIK:
- O charakterze sensacyjnym
- Antysemicki i antykomunistyczny
- Katolicko – narodowy
- Dystrybuowany po parafiach
- Tani
ORĘDOWNIK WIELKOPOLSKI
- O charakterze narodowym i katolickim
- Powiązany z endecją
Najważniejsze tytuły lat 30:
- PROSTO Z MOSTU – dodatek do ABC, tygodnik społeczno – kulturalny, powiązany z endecją o tematyce kultury narodowej
1939 - 1944/5
Prasa wojenna - likwidacja wszystkich polskich wydawnictw, zastąpienie ich wydawnictwami powołanymi przez okupanta Nowy Kurier Warszawski, Goniec Krakowski, Fala, Siew = gadzinówki, szmatławce
Podziemna prasa konspiracyjna. W komendzie gł. AK działał oddział propagandowy, którym kierował Jan Rzeecki
wydawano ok. 2 tys. tytułów o charakterze: polityczno- informacyjnym (informowanie o sytuacji na frontach i wewnątrz kraju, demaskowanie propagandy hitlerowskiej, organizacja i integracja w kształtowaniu oporu w społeczeństwie), np. Biuletyn Informacyjny, w którym pisał np. Baczyński
literacko- artystycznym Sztuka i Naród, Droga, Miesięcznik Literacki, Nurt czasopisma dla dzieci, kobiet, wojskowych
Konspiracyjna prasa polityczno - informacyjna
Konspiracyjna prasa literacko - artystyczna
Akcja “N”
W latach 1941-1944 wydano 15 czasopism dywersyjno - propagandowych w języku niemieckim, pozorujących konspiracyjne wydawnictwa antyhitlerowskie ruchu oporu
Prasa emigracyjna
Aktywna działalność prasowo- wydawnicza prowadzona była przez polskie wychodźstwo wojenne,
- na zachodzie Europy m.in.. “Słowo” 1939 - St. Cat- Mackiewicza; “Nowa Polska” A. Słonimskiego; „Głos Polski”
- na Bliskim Wschodzie: “Ku wolnej Polsce” - 1940;
- w Związku Radzieckim - poddane kontroli radzieckich komisarzy: “Czerwony sztandar”
- w Londynie: „Rządowy Dziennik Polski”, „Socjalistyczny Robotnik Polski”, „Jutro Polski” – Grabski,
W Polsce
- Stronnictwo Narodowe wydaje tygodnik „Walkę” –i miesięcznik „Sprawy Narodu”
- PPS wydaje „Robotnik” i „Wolność”
- Stronnictwo Ludowe wydaje: „Przegląd”, oraz „Żywiołu i Bronią”
-Piłsudczycy: „Słowo Polskie”, „Państwo Polskie”, „Nurt” o charakterze kulturalnym
-Komuniści: „Trybuna Wolności”
Powojenna prasa emigracyjna
J. Giedroyc skupił wokół Kultury takich autorów jak m.in.: G. Herling-Grudziński, Cz. Miłosz, W. Gombrowicz, J.Stempowski, K. Jeleński ..
Jeszcze w ’44 działa „Tygodnik Powszechny”, a przy PKWN działa Pol-press – agencja prasowa, wydająca „Dziennik Bałtycki” i „Głos Wielkopolski”
1945
• Działa koncern Prasa Książka Ruch
• Prasa powojenna - doszczętne zniszczenie stołecznego centrum prasowo - wydawniczego i informacyjnego
prasa na usługach partii i organizacji politycznych oraz społeczno- kulturalnych.
• Cechy polskiego systemu prasowego: społeczna (państwowa) forma własności, wszechwładna kontrola partii rządzącej, względny pluralizm światopoglądowy. Obok wydawnictw upowszechniających ideologię marksistowsko- leninowską istniały pisma propagujące inną orientację, najczęściej katolicką Znak, Gość Niedzielny.
Powojenne wydawnictwa prasowe
Czytelnik: Rzeczpospolita, Życie Warszawy, Dziennik Polski
Wiedza: Robotnik, Naprzód, Przegląd Socjalistyczny, Nowiny Literackie, Express Wieczorny,
Nowa Epoka: Kurier Codzienny, Młoda Demokracja, Kurier Wielkopolski
Chłopski Świat: Dziennik Ludowy, Gazeta Ludowa, Zielony Sztandar
Centralizacja partyjnego aparatu wydawniczego
• W 1947 Polska Partia Robotnicza powołała scentralizowane wydawnictwo o charakterze spółdzielczym RSW Prasę, które przejęło agendy wydawnicze poszczególnych komitetów wojewódzkich PPR, w tym wydawanie centralnego organu KC – Głosu Ludu
• Od 16 grudnia 1948 roku czołową gazetą staje się organ KC PZPR
Trybuna Ludu - Najważniejszy organ (prasowy) w PRL-u
Najdłużej ukazujący się tytuł w Polsce powojennej
- od 24 marca 1944 roku redagowany przez ks. J. Piwowarczyka i J. Turowicza
• Po 1953 “odwilż” na rynku prasowym pojawiają się inne tytuły gazet i czasopism treścią odchodzące od problematyki produkcji, np. magazyn młodzieżowy Dookoła Świata
• 4 IX 1954 roku Po Prostu (od 1947) ukazuje się z zieloną winietą, w latach 1956/57 (do likwidacji) jest trybuną środowisk reformatorskich
“PRZEKRÓJ” od 15 IV 1945 roku szlagier wydawniczy PRL-u, magazyn ilustrowany
Nawet prasa sportowa jest podporządkowana propagandzie
INNE
• Kuźnica – manifest socrealistyczny
• Tygodnik Powszechny
• Gazety zakładowe
• Po prostu – legendarne pismo powiązane z walką ze stalinizmem, gazeta inteligencji studenckiej. ’54 r. zmieniono jej winetę z czerwonej na zieloną. Pismo szybko zlikwidowano
• Polityka – powstaje jako przeciwwaga do „Po prostu” – Żółkiewski, Rakowski
W larach ’60 o niczym nie wolno pisać. W ’64 wystosowano list 34ech napisany przez intelektualistów na znak rozczarowania planem Gomółki. List ten opublikowano w radiu Wolna Europa
Epoka Gierka:
• Ustalono funkcje rzecznika rządu – Jerzy Urban
• Polityka rozpoczęła grę z propagandą: Bajer, Passent starali się obejść propagandę
Lata ‘80
• 3 ośrodki prasy: 1. Oficjalna – cenzurowana, zależna od partii, 2.Niezależna – „Solidarność”, czy „Jedność” ze Szczecina i 3. Nielegalna – poza cenzurą
• Pisma regionalne, KOR wydaje „Krytykę”,
• Kwadrat
1980 - powstaje NSZZ “Solidarność”
13 XII 1981 Stan Wojenny
• silnie rozwija się prasa podziemna, (alternatywna), która swoje początki miała już w latach wcześniejszych (wydawanych jest w różnych okresach i nakładach ok. 3.200 tytułów)
• w stanie wojennym od stycznia 1982 ukazuje się “nowy" (bo po wieloletniej przerwie) dziennik
• Nadal Ukazuje się Trybuna Ludu
• Internowano Dziennikarzy taki jak Kapuścińskiego czy Hannę Kral
• Rozwiązano Stowarzyszenie
• Dziennikarzy Polskich i zamieniono na Stowarzyszenie Dziennikarzy Polski ludowej
• „Wprost”
• „ Przegląd tygodniowy”
• „tygodnik powszechny” – relacjonował sprawę zabusjtwa o. Popiełuszki, czy komentował pielgrzymki Papierza
1989 - ... wolność prasy
w 1989 nowelizacja prawa prasowego, wprowadza m.in. zgłoszeniowy system powoływania nowych tytułów
w 1990 Sejm przyjął ustawę o likwidacji RSW Prasa-Książka-Ruch
wpływ wydawnictw zagranicznych na polski rynek prasowy, udział kapitału obcego ocenia się na 80-90%
komputeryzacja, przechodzenie na druk offsetowy, lepszy papier, zmiany w organizacji pracy redakcji oraz zmiany kadrowe;
obecnie rynek prasy kolorowej obejmuje kilkaset tytułów
8 maja 1989 roku pojawił się nowy dziennik, miał prowadzić do wyborów 4 czerwca,wkrótce stał się najbardziej poczytnym dziennikiem w Polsce
Dzienniki ogólnopolskie i lokalne
Gazeta Wyborcza, Super Express, Rzeczpospolita, Trybuna, (powstała na bazie PRLowskiej Trybuny Ludu), Życie, ...
wzrost popularności dzienników lokalnych: Dziennik Zachodni, Głos Wielkopolski, Gazeta Poznańska, Gazeta Lubuska,, Dziennik Bałtycki, Życie Warszawy, Gazeta Pomorska, Trybuna Śląska, ...
Tygodniki opinii:
Polityka ,
Wprost ,
Newsweek, Tygodnik Powszechny, Nie, Agora, ...
Czasopisma dla:
kobiet: Twój Styl, Pani, Świat Kobiety, Claudia, ...
mężczyzn: Playboy, Gentelman, CKM, Auto Świat, ...
Prasa katolicka
• tygodniki:
Gość Niedzielny, Niedziela
• miesięczniki: Rycerz Niepokalanej
• czasopisma typowo religijne:
Różaniec
• czasopisma “rozumiejące znaki czasu”: Przewodnik Katolicki,
• “politykujące”: Rodzina Radia Maryja,
• intelektualnie otwarte:
Znak, Więź
Agencje prasowe
agencje informacyjne często nazywane są “gazetami dla gazet”
przyjmuje się, że 80% informacji zagranicznych prasowych pochodzi z 4 największych agencji informacyjnych
Associated Press (AP)
(1848)
• amerykańska agencja prasowa, ok. 17 mln słów dziennie trafia do około miliarda osób
United Press International (UPI)
(1958)
• amerykańska agencja prasowa powstała jako źródło informacji dla wydawnictw konkurujących z pismami mającymi udziały w AP , dostarcza ok. 11 mln słów dziennie
Agence France Press (AFP) (1944)
• francuska agencja informacyjna (kontynuacja agencji Ch.Havasa z 1835 – pierwszej na świecie), AFP dostarcza swoim subskrybentom ponad 3 mln słów dziennie w językach: francuskim, angielskim, hiszpańskim, niemieckim, portugalskim, arabskim
Reuter
(1851 / 1865)
• brytyjska agencja informacyjna specjalizująca się głównie w informacji ekonomicznej, dostarcza ok. 1,5 mln słów dziennie
Narodowe agencje informacyjne:
• niemiecka Deutsche Presse – Agentur (DPA)
• chińska Xinhua
• japońska Kyodo
• hiszpańska EFP
PAP
(Polska Agencja Prasowa)
• agencja informacyjna (spółka akcyjna skarbu państwa), działająca od 1918 jako Polska Agencja Telegraficzna, od 1944 jako kontynuacja Polskiej Agencji Prasowej Polpress;
• w 1991 symboliczne połączenie PAT i PAP oraz włączenie w jej struktury Centralnej Agencji Fotograficznej (CAF)
Serwisy PAP
• nadawane są drogą satelitarną (BBC),
• przez Internet codzienny serwis inform
acyjny, także w wersji angielskiej,
• serwis fotograficzny, ekonomiczny, radiowy oraz serwisy dla providerów internetowych
• agencja ma 24 biura krajowe, 18 stałych korespondentów zagranicznych i 36 krajowych
• agencja otrzymuje informacje z 44 agencji z całego świata i codziennie przekazuje serwis depeszowy (ponad 600 depesz) do prasy krajowej, radia i telewizji
PRASA
wg ustawy Prawo prasowe z 1984, wszelkie publikacje periodyczne ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, a w szczególności:
• dzienniki i czasopisma,
• serwisy agencyjne,
• biuletyny,
• programy radiowe i telewizyjne
• kroniki filmowe;
PRASA
w węższym znaczeniu (także potocznie)
tylko druki periodyczne wydawane i rozpowszechniane pod stałymi tytułami, opatrzone numerem bieżącym i datą, zajmujące się aktualnymi wydarzeniami i problemami z różnych dziedzin;
do prasy zalicza się też czasopiśmiennictwo naukowe i fachowe.
Tak rozumiana prasa jest jednym z najważniejszych środków komunikowania masowego.
• Według klasyfikacji UNESCO (1964)
prasa dzieli się na:
1) dzienniki treści ogólnej,
2) inne gazety (zwłaszcza tygodniki) treści ogólnej,
3) pozostałe czasopisma.
Rodzaje prasy wyodrębnia się na podstawie różnych kryteriów:
• częstotliwości ukazywania się (dzienniki, tygodniki itd.),
• zasięgu (prasa międzynarodowa, ogólnokrajowa, regionalna, lokalna, zakładowa),
• wydawcy-dysponenta
(rządowa, partyjna, niezależna itp.),
• ideologii
(konserwatywna, liberalna, socjalistyczna, katolicka itp.),
• tematyki
(ekonomiczna, kulturalno-społeczna, sportowa, filmowa itp.),
• adresata
(kobieca, młodzieżowa itp.),
• poziomu
(elitarna, popularna, bulwarowa itp.),
• funkcji społecznej (informacyjna, publicystyczna, rozrywkowa, ogłoszeniowa itp..)
|
|
FAQ 
