grupowe rozwiązywanie problemów

Paty Becker · Wysłany: Pon 20:29, 31 Mar 2008 Temat postu: grupowe rozwiązywanie problemów

Cześć,
mam tu prace na wasze zajęcia, która dostała 5 Smile

.
Tylko nie spisujcie, Pani Bogna będzie pamiętać. Ona już tak ma.
pozdrawiam, Paty

PRACA ZALICZENIOWA
TWÓRCZE GRUPOWE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Patrycja Becker
Dziennikarstwo i Komunikacja Medialna
Rok I

1. WSTĘP - Rozwiązywanie problemów a myślenie twórcze.
Rozwiązywanie problemów jest częścią procesu myślowego. Uważany za najtrudniejszą funkcję intelektualną, rozwiązywanie problemów zaliczane jest do wysoko rozwiniętego procesu kognitywnego, który wymaga stymulacji i kontroli podstawowych czynności myślowych. U jego podstaw znajduje się proces określenia problemu i nadanie mu kształtu. Psychologowie zajmują się badaniem natury rozwiązywania problemów od ponad 100 lat. W swych metodach wykorzystują introspekcje, behawioryzm, stymulacje, eksperymenty i nawet modele komputerowe. Poczynając od wczesnych eksperymentów niemieckich naukowców i kontynuując przez lata 60 i 70, badania miały raczej charakter prostych, laboratoryjnych testów. Naukowcy tłumaczyli ową taktykę optymalnymi rozwiązaniami w ograniczonych ramach czasowych, dowodząc możliwość obserwacji rozwiązywania problemów krok po roku. Badanie te charakteryzowały się dużym uogólnieniem, gdyż podstawowe procesy rozwiązywania prostych problemów nie mogą się równać z rozwiązywaniem problemów trudnych i skomplikowanych. W Ameryce Północnej pod koniec lat 70 zaczęto prowadzić badania skupiając się bardziej na semantyce i na szczegółowym rozwiązywaniu problemów w kręgach poszczególnych dziedzin wiedzy, np. czytania, pisania, liczenia, fizyki, rozwiązywania problemów przez prawników, komputerowców, matematyków, entuzjastów gier komputerowych itp. itd. W Europie rozpowszechniło się natomiast bardziej kompleksowe, semantycznie bogate podejście do tematu za pomocą skomputeryzowanych laboratoryjnych testów przypominających „autentyczne” problemy, z jakimi boryka się człowiek.
Jedną z najlepszych i najciekawszych metod kreatywnego rozwiązywania problemów, jest metoda aktiwizujaca: burza mózgów. Po raz pierwszy została zastosowana w 1939r. przez Alexa Osborna. Wprowadziła ona rozwiązywanie interesującego daną grupę problemu trwającego od kilku do kilkunastu minut, w grupie nieprzekraczającej 12 osób. Polega ona na zespołowym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania, przy czym chodzi w niej o to, aby zespół rozwiązujący to zadanie wynalazł jak najwięcej pomysłów nowych, jak najbardziej zaskakujących, co będzie stwarzać atmosferę swobody i współzawodnictwa. Dopiero po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie zespołu.
Teorii i technik rozwiązywania problemów jest wiele. Poniższy scenariusz skupi się na technikach twórczego myślenia, burzy mózgów i inteligencji emocjonalnej. Ale o tym za chwilę.

2. OPIS ZAJĘĆ
Ze względu na to, że zajęcia będą się odbywać w grupie sześciolatków, a więc dzieci, u których życie emocjonalne dopiero się kształtuje, należy przypomnieć najpierw, że dzieci tak jak i dorośli mają swoje problemy. Każdy z nas jak i dziecko spotyka się codziennie z wieloma sytuacjami, w których musimy opanować wzburzenie, znajdować trudne rozwiązania, bronić się przed nieprawdziwymi zarzutami, czy też niespodziewanym atakiem w różnej formie. Często stajemy „bezradni jak dzieci”. Cóż dopiero dziecko, które dopiero gromadzi i poznaje pierwsze doświadczenia w zakresie zachowań i stosunków społecznych. Jeśli dziecko spotyka się z sytuacjami trudnymi, a nie poznało sposobów rozwiązywania trudnych sytuacji, zachowa się tak jak jego intuicja, osobiste cechy i doświadczenie radzą. Zatem w skrajnych przypadkach poddadzą się przemocy albo zaatakują broniąc się lub forsując swoje racje. Jeśli takie reakcje się utrwalą, ponieważ przyniosły rozwiązanie problemu staną się sposobem na życie i trudno będzie potem te przyzwyczajenia zmienić. Często jednak stają się balastem utrudniającym osiągnięcie powodzenia i sukcesów w życiu. Małe dziecko podobnie jak uczy się chodzić i wykonywać wszystkie czynności, winno uczyć się rozwiązywania problemów. Nauka rozwiązywania problemów przez dzieci to poznawanie możliwości i nabywanie umiejętności i alternatywnego widzenia i określenia zdarzeń.
Rozwiązywanie problemów jest ściśle powiązane z twórczym myśleniem. Nieszablonowe działanie, zaskakujące rozwiązania, zerwanie z utartymi schematami, przynosi często nieoczekiwane pozytywne efekty. Twórcze myślenie prowadzi do wytwarzania nowych wartościowych idei, pomysłów, rzeczy, dzieł. Każdy człowiek jest zdolny do wytworzenia czegoś, co w jakiejś dziedzinie może zyskać rangę dzieła przynajmniej w pewnym stopniu twórczego. Trenowaniu kreatywności, oprócz otwartości na nowe techniki twórczego myślenia, sprzyja nastrój ludyczny , umożliwiający ćwiczenie twórczych kompetencji w różnych formach zabaw i działalności o charakterze artystycznym. Grupą, z którą zostaną przeprowadzane zajęcia będą sześciolatki z przedszkola publicznego. Jest to grupa dzieci bez szczególnych problemów emocjonalnych, niesprawiających większych trudności wychowawczych.
2.1 SPOSOBY NA ROZWIJANIE DZIECIĘCEJ KRATYWNOŚCI
• „Dzieci nie trzeba uczyć kreatywności, wystarczy im nie przeszkadzać” – uważa Paul Torrance – wybitny specjalista w dziedzinie psychologii. Ciągła kontrola dziecka, poprawianie, uwagi, krytyka, może u dziecka wzbudzić niechęć do kreatywnego myślenia, może wywołać brak pewności siebie i stłumić ducha wyobraźni
• Trzeba zachęcić dziecko do ukończenia rozpoczętej pracy. Czasem rodzice mają ochotę coś za dziecko skończyć, wyręczyć je. Należy dziecko pochwalić za trud i wysiłek włożony w jakiś projekt i pomóc mu prace ukończyć. Nawet największe zasoby kreatywnej energii staną się bezużyteczne, jeśli zadanie nie zostanie ukończone.
• Pozwól dziecku na pomyłki – należy wytłumaczyć dziecku, że ma prawo się mylić, że powinno szukać rozwiązań za pomocą prób i błędów. Thomas Edison powiedział kiedyś: „Nie odniosłem porażki. Po prostu odkryłem 10.000 błędnych rozwiązań.”
• Dzieci potrzebują przyrządów: książek, wycinanek, nożyczek, kredek, kleju, plasteliny, farb, itp. itd.
• Zabawki w swej strukturze powinny być proste, takie, które mogą przybrać w wyobraźni dziecka różne znaczenia i kształty, Np. klocki drewniane, klocki lego, a nawet proste przedmioty jak koraliki, klamerki, kasztany, nawet zwyłka kartka papieru (origami).
• Dziecko ma prawo „bujać w obłokach” – to też jest forma kreatywnego myślenia. Często, gdy dziecko marzy na jawie, rozwiązuje bardzo ważne problemy. Albert Einstein jako dziecko często był ganiony przez nauczycieli za brak skupienia na lekcjach. On po prostu rozmyślał, na pewno nie o teorii względności jeszcze, ale była to droga do wykształcenia tak krytycznej umiejętności jak kreatywne rozwiązywanie problemów. Einstein nazywał takie marzenia na jawie „eksperymentowaniem z myślami”.
• Należy zachęcić dziecko do rozwiązywania problemów poprzez szukanie różnych alternatyw. Rozwiązanie musi być jednak wykonalne, aby pokazać dziecku jego pomysły w praktyce.
• Dziecko potrzebuje czasu dla siebie – należy pozwolić dziecku posiedzieć w samotności, nie należy narzucać swej obecności ani organizować nieskończonej ilości zajęć. Dziecko wtedy uczy się samo organizować swój czas, dzięki czemu rozwija swą wyobraźnię.
3. CEL ZAJĘĆ
Celem zajęć jest:
1. Nauka kreatywnego rozwiązywania problemów w oparciu o proste, wypróbowane metody:
• Metoda 6 myślowych kapeluszy Edwarda de Bono
• Terapia uspakajająca K.G. Junga
• DRAMA,
• Burza mózgów
2. Kształcenie aktywnej postawy wobec sytuacji problemowej
3. Dostarczenie wiadomości i doświadczeń ułatwiających zachowanie się dziecka w konkretnej sytuacji życiowej
4. Doskonalenie umiejętności interpersonalnych
5. Pobudzanie sfery emocjonalnej i intelektualnej dziecka
6. Kształcenie umiejętności słuchania innych

4. OPIS SCENARIUSZY
Scenariusz będzie podzielony na 2 części, każda część powinna trwać nie dłużej niż półtorej godziny, ze względu na to, że małe dzieci nie będą w stanie skupić uwagi na zadaniach dłużej niż 90 minut. Zajęcia oparte są na różnych sposobach rozwiązywania problemów, na podstawie trzech obszarów tematycznych związanych z rozwojem dziecka. Są to:
• Rozwój etyczny – opieka, uprzejmość, umiejętność dzielenia się z innymi, wstyd, gniew w obliczu łamania zasad moralnych, czyli ogólnie porównanie dobra ze złem
• Empatia i troska o innych; miłość i troska o otaczający nas świat są niezwykle ważnymi emocjami kształtującymi moralnym rozwojem dziecka
• Rozwiązywanie problemów – alternatywne widzenie świata

5. TEORETYCZNY OPIS ĆWICZEŃ
5.1 METODA 6 MYSLACYCH KAPELUSZY:
Edward de Bono jest światowym autorytetem w dziedzinie technik twórczego, kreatywnego myślenia. U podstaw jego teorii leży nowe spojrzenie na sytuację, dostrzeżenie nowych możliwości, przeformułowanie problemu dające szansę rozwiązania go nowymi metodami. Myślenie twórcze to gotowość do pozbycia się sztywności w postrzeganiu i rozumieniu świata, zdolność patrzenia na problem z różnych stron. Takie podejście pozwala na świadome poszukiwanie nowych, alternatywnych rozwiązań. Jego programy realizowane są w wielu przedszkolach i szkołach na świecie.
Zadaniem metody jest przejście od myślenia w tradycyjnym, opartym na argumentacji stylu, do myślenia opartego na tworzeniu swoistej mapy. Dzielimy proces myślenia na dwa etapy, pierwszym jest sporządzenie mapy danej sprawy (rozłożenie na czynniki), drugim - wybranie drogi na mapie. Jeżeli mapa jest wystarczająco dobra, wówczas najlepsza droga staje się oczywista.
Metoda dotyczy przede wszystkim pracy w grupie i postuluje uporządkowanie dyskusji w ten sposób, że skupiamy się osobno na każdym z nawyków/sposobów i wyłącznie na nim. W każdej z takich faz nie dopuszcza się innego nawyku i nie wywołuje sporów.

De Bono podzielił typowe zachowania myślowe na 6 grup, a dla łatwiejszego zrozumienia sposobu posługiwania się metodą, nadał im poszczególne kolory.
Metoda „Sześciu myślących kapeluszy” może być z powodzeniem wykorzystywana podczas twórczego rozwiązywania problemów wśród dorosłych jak i dzieci. Przy czym jest bardzo chętnie wykorzystywana właśnie wśród dzieci dzięki atrakcyjnej wizualnej możliwości zrozumienia metody.

5.1.1 Co reprezentują poszczególne kapelusze
KAPELUSZ BIAŁY: FAKTY
Biały to czystość, przywodzi na myśl czysta kartkę papieru, neutralną, która dopiero będzie nieść ze sobą informacje. Zakładając biały kapelusz kierujemy uwagę na „czyste” dane, fakty.
KAPRELUSZ CZERWONY: EMOCJE
Czerwień jest kolorem emocji (czerwone serce, żar ognia). Zakładając kapelusz czerwony kierujemy uwagę na emocje, które odczuwamy w związku z sytuacją problemową. W czerwonym kapeluszu mamy prawo wyrażać swoje odczucia na gorąco, wyrażać to, co odczuwamy w związku z tą sprawą, z tym pomysłem, mówić, czy to nam się podoba, czy nie, czy coś budzi niepokój lub zachwyt. Jak nam podpowiada intuicja i przeczucie. Odczuć emocjonalnych nie należy uzasadniać, (bo wtedy myśli się w innym kapeluszu).
KAPELUSZ ŻÓŁTY: OPTYMIZM
Kolor żółty jest kolorem złota, korzyści, zysków. Widzenie spraw optymistycznie, w słonecznych barwach, przez różowe okulary. Myśląc w żółtym kapeluszu szukamy wyłącznie korzyści, zalet, dobrych stron danego rozwiązania.
KAPELUSZ CZARNY: PESYMIZM
Kolor czarny kojarzy się z krytyką, przerysowaniem sytuacji, zagrożeniem, niepowodzeniem. Zakładając czarny kapelusz szukamy negatywnych stron danego rozwiązania. Wskazujemy na wady, niedociągnięcia, braki, zagrożenia, skutki uboczne. Czarny chroni nas przed popełnieniem błędów, nakazuje myśleć krytycznie i szukać prawdy przez wynajdywanie błędów. Czarny kapelusz musi podać informacje, które uzasadnią wyrażenia negatywnego stanowiska w określonej sprawie.
KAPELUSZ NIEBIESKI: RÓWNOWAGA
Kolor niebieski to kolor nieba, które jest nad nami. To kolor chłodnego, bezstronnego obserwatora, przyglądającego się z boku, lub z góry – jak gdyby z lotu ptaka. Zakładając niebieski kapelusz obserwujemy przebieg i organizację pracy myślowej. Niebieski kapelusz zakłada zawsze osoba kierująca grupą.
KAPELUSZ ZIELONY: MOŻLIWOŚCI
Kolor zielony to kolor twórczego myślenia. Zakładając zielony kapelusz szukamy nowych, innowacyjnych rozwiązań, pomysłów, możliwości, propozycji. Myślenie w zielonym kapeluszu, to myślenie aktywne, kreatywne, innowacyjne, niestandardowe.

5.1.2 Zasady zakładania kapeluszy:
Różne sytuacje problemowe wymagają innej kolejności zakładania kapeluszy. Np. jeśli problem wzbudza emocje zakładamy najpierw kapelusz czerwony, by je sobie uświadomić i zwerbalizować. Jeśli problem nie wzbudza większych emocji, zakładamy biały kapelusz, następnie zielny, żółty, czarny i czerwony. Najpierw zakładamy żółty kapelusz potem czarny (nie odwrotnie), gdyż trudniej jest znaleźć pozytywne strony pomysłu po negatywnych.
Każdego kapelusza można używać wielokrotnie.
Zawsze na końcu zakładamy kapelusz czerwony, by stwierdzić jak nam się podoba ostateczny pomysł.
5.2 TERAPIA USPAKAJAJACA WG K.G. JUNGA - Malowanie Mandali

5.2.1 Czym jest Mandala
Termin MANDALA wywodzi się z kręgu dalekiego wschodu i oznacza koło. Mandale pełniły role narzędzi koncentracji i kontemplacji. W lamaizmie stały się nawet bardzo ważnym elementem praktyk religijnych. JUNG odkrył, że rysowanie i malowanie mandali jest naturalną częścią procesu indywidualizacji. Zachęcał swoich pacjentów do zawierzenia wyobraźni i spontanicznego tworzenia mandali bez z góry zaplanowanego wzoru. Wyjątkowo pozytywnie na prace przy mandali reagują dzieci nerwowe i „trudne”. Systematyczna praca z okrągłymi obrazkami nadzwyczajnie wspomaga rozwój dziecięcej osobowości. Mandala poprawia u dzieci koncentracje, prowadzi do wytrwałości i konsekwencji w działaniu, sprzyja wewnętrznej integracji. Dzieci nadpobudliwe, które nie potrafią usiedzieć w miejscu i w ciszy, uspakajają się dzięki mandalom. Dzieci niechętne do działania, bierne, dzięki energii wyzwalanej przez prace z mandalą stają się aktywniejsze i weselsze. Poprzez radość tworzenia otwierają się, stają się odważniejsze i bardziej komunikatywne w stosunku do rówieśników.
5.2.2. Jak zapoznać dziecko z mandalami
Przy wprowadzaniu mandali bardzo ważna jest rozmowa wstępną o mandalach. Przynieśmy kilka przykładów, wydrukowanych lub narysowanych przez nas samych. Chcemy, aby dziecko dobrze przyjrzało się mandali i uspokoiło się, wyciszyło się.
Okręg zaczynamy malować od krawędzi koła do środka, lub od środka do zewnątrz. Okręg zaczynamy malować dowolnym kolorem i kolor ten oznacza stosunek do otoczenia. Użyte kolory i formy są odbiciem procesu życia. Kolor w mandalach wyraża najgłębsze myśli, odczucia, intuicje a nawet doznania fizyczne. Podczas malowania mamy skłonność do intuicyjnego sięgania po nasze ulubione kolory. W doborze kolorów, dzieci są bardziej spontaniczne, używają sporo kolorów, zwłaszcza pisaków ze względu na intensywność barw. Powstają różne ciekawe kompozycje. Kierunek malowania jest dowolny, od zewnętrznych form do środka, lub od środka ku brzegom. Kiedy dziecko wpatruje się w mandalę, kierunek malowania sam się narzuca. Dominują kontrasty, barwy ciepłe, zimne, jasne: żółty, czerwony, pomarańczowy, różowy, ale także pastelowa zieleń, błękit, fiolet i brąz. Kolory cieplejsze np czerwienie pobudzają, kolory zimne - odcienie błękitów uspokajają i wzmacniają psychikę.
5.2.3 Kolory i ich znaczenie
Biały - doskonałość, niewinność, szczerość.
Czarny - siła postanowienia, honor, powrót.
Niebieski - spokój, rozluźnienie, opanowanie, ustępliwość.
Czerwień - siła, wytrzymałość, miłość, zaufanie do siebie, zmysłowość.
Pomarańczowy - energia, optymizm, radość życia, siła ambicja, czułość, aktywność.
Różowy - kobiecość, delikatność, romantyzm.
Fioletowy - magia, uduchowienie, inspiracja, uczciwość.
Zielony - równowaga, nadzieja, życie, siła woli, wyzdrowienie, nowy początek, dobre samopoczucie.
5.2.4. Efekty
Rysując mandale pracujemy nad emocjami dzieci, nie robimy mandali po to by dziecko zdiagnozować, lecz po to by skupić dziecko przez pewien czas przy malowaniu obrazka i pobudzić jego twórcze myślenie
I wreszcie, rysowanie mandali to dobra okazja do poznania warsztatu plastycznego, kształcenia zdolności manualnych i techniki rysunku, ćwiczy motorykę dłoni najmłodszych, uczy jak dobierać kolory, kształty, typ kreski, pozwala na wypracowanie własnego stylu.
Należy dodać, że specyficzna atmosfera, jaka wytwarza się podczas malowania, łagodzi napięcia, nieporozumienia i agresję wśród dzieci.
5.3 DRAMA
5.3.1 Czym jest Drama
Drama to psychologiczno – pedagogiczna metoda pracy i zabawy; jest sposobem docierania do nieograniczonych zasobów naszych możliwości – skarbnica kreatywnego myślenia. Ułatwia rozwój zdolności umysłowych oraz jest doskonałą metodą wychowania moralnego. Drama pomaga w pełnym wyrażeniu tego co czujemy, służy komunikowaniu innym naszych potrzeb, pragnień, lęków i obaw. Aktywizuje do podjęcia trudnych zadań, które realizując uczą i rozwijają.
Zabawa i myślenie to podstawowa idea dramy. Uczenie się przez zabawę sprawia, że nie ma czasu na nudę i brak koncentracji. Co więcej, treści zapamiętuje się znacznie szybciej i na dłużej. Przyjemność, jaka tkwi w zabawie, intensywność przeżyć i zaangażowanie, aura niezwykłości, stan napięcia i zaciekawienia, radość przeżywania wielu światów i wielości postaci oraz przekraczanie swoich realnych granic i możliwości to najmocniejsze atuty dramy.
Twórcza zabawa ośmiela, pobudza pomysłowość, kształci umiejętność wypowiadania się za pomocą gestu, mimiki i daje szansę wszystkim uczestnikom.

5.3.2 Rodzaje Dramy
Gry dramatyczne można wykorzystywać na różne sposoby – może to być wcielanie się w role, improwizowany dialog, pantomima na podany temat, żywe szarady, inscenizacja treści, improwizowane tańce, rzeźba, pomnik, żywe obrazy ilustrujące sytuację, uczucie, postawy.

5.3.3 Efekty
Szczególną cechą tej metody jest natychmiastowa reakcja w postaci emocji, przeżyć przy wysiłku umysłowym. Pozwala na działanie, uruchamia wyobraźnię, odwołuje się do doświadczeń, pozwala kreować różne sytuacje, wchodzić w role i je przeżywać. Buduje więzi, kształci wrażliwość i wzmacnia poczucie wartości.
5.4 BURZA MÓZGÓW - Fabryka pomysłów
5.4.1 Czym jest burza mózgów.
Mówiąc bardzo prosto – burzą mózgów nazywamy wymyślanie tylu pomysłów dla jakiegoś problemu ile to możliwe. „Czym częściej dziecko używa metody burzy mózgów, tym bardziej kreatywnie będzie myślało w późniejszym życiu” .
Thomas Edison powiedział, “żeby mieć dobry pomysł, trzeba mieć ich nieskończoność”
Nie jest to oczywiście takie łatwe, chyba że jest się Thomasem Edisonem. Typowe dziecko ma zazwyczaj trudności z rozwiązywaniem problemu na wiele sposobów. Wprost przeciwnie - jego pierwszy pomysł jest zazwyczaj jego jedynym i będzie prawdopodobnie zapożyczony z telewizji lub gdzieś wcześniej zasłyszany. Mówi się dzieciom, że pierwsza myśl jest zawsze najlepsza, często jest to prawda. Ale w momencie, gdy oczekujemy od dziecka twórczego myślenia, pierwsza myśl to tylko zalążek jego możliwości opiniotwórczych. Dlatego burza mózgów jest świetnym sposobem na zachęcenie dzieci do myślenia które przynosi spektakularne rezultaty. Co ważne, jest to również metoda ciekawa dla dziecka, która przynosi satysfakcje i jest swego rodzaju zabawą.
5.4.2 Jak używać metody burzy mózgów
Rozwiązywanie problemu często ma znacznie lepszy efekt gdy dzieci maja wizualna reprezentacje problemu. Np imię postaci, której dotyczy “problem” na kartce papieru, lub wypunktowanie rozwiązań na tablicy. Można nawet wykonać jakiś szkic lub rysunek związany z podanym problem. Sugeruje się też puszczanie muzyki w podkładzie, najlepiej klasycznej, bez słów, żeby nie rozkojarzać dzieci. Może to być Pachelbel, Mozart, Vivaldi, lub Strauss - w zależności czy chcemy by dzieci się skupiły, wyciszyły, zrelaksowały, czy ożywiły.
Dzieci potrzebują zachęty do poszukiwana alternatywnych rozwiązań. Początkowo mogą używać rozwiązań po prostu oklepanych. Np, gdy poszukujemy imienia dla przyjaznego pieska, usłyszymy imiona Reksiu, Azor itp. Należy dzieci pochwalić i zachęcić do poszukiwań kolejnych rozwiązań. Dziecko może być zdziwione, nawet zszokowane faktem, ze w ogóle są jeszcze inne odpowiedzi, ale zaraz zacznie kontynuować wymyślanie, i pomysły staną się bardziej interesujące i oryginalne.
Dzieci powinny zobaczyć efekty swojego intelektualnego wysiłku. Pod koniec sesji burzy mózgów, pomysłów I rozwiązań będzie już wiele. Należy wybrać spośród nich te, które są najbardziej optymalne, lub pozwolić każdemu dziecku wybrać rozwiązania jego zdaniem najlepsze. W każdym przypadku należy dzieciom zwrócić uwagę na to, jak różnorodne i jak o wiele ciekawsze były ich późniejsze pomysły, niż rozwiązania wymyślone na początku ćwiczenia.
No i najważniejsze, niech będzie to dla nich zabawa. W grupie “pełnej” pomysłów, wytwarza się wspaniała atmosfera. I czym bardziej porywająca burza mózgów, tym lepsze będą rezultaty.
5.4.3 Efekty
Stosowanie tej metody pozwoli na włączenie się wszystkich dzieci do pracy. Dzieci ze satysfakcją zaczną gromadzą dużą ilość pomysłów czy faktów. Technika ta pozwala również wykształcić umiejętność wyrażania swych myśli.

Mandala K.G.Junga

6. SCENARIUSZ I
Rozpoczynamy marszem do muzyki Johanna Straussa – „Marsz Radetzkyego”
6.1 Ćwiczenie
1. Temat: twórcze rozwiązywanie sytuacji problemowej w zespole za pomocą Metody Myślących kapeluszy Edwarda de Bono
2. Przewidywane rezultaty
Dziecko:
• Potrafi myśleć twórczo;
• Współdziała w zespole podczas twórczego rozwiązywania problemu;
• Potrafi myśleć krytycznie w konkretnej sytuacji problemowej;
• Potrafi uświadomić sobie i nazwać własne uczucie w związku z danym problemem;
• Wypowiada się stosując odpowiedni sposób myślenia;
• Słucha uważnie i rozumie wypowiedzi kolegów;
• Rozwija własne zdolności poznawcze: pamięć, koncentracje, uwagę, myślenie;
3. Środki dydaktyczne: kolorowe kapelusze biały, żółty, czerwony, czarny, niebieski, zielony.
4. Przewidywany czas trwania: 50 min

Przebieg ćwiczenia
Opiekun grupy pokazuje dzieciom 6 kolorowych kapeluszy. Tłumaczy, że pozwolą one rozwiązać pewien problem.
Wychowawca zakłada biały kapelusz i przedstawia sytuację problemową:
Chcę opowiedzieć Wam o czymś, co przytrafiło mi się dziś rano. Właśnie miałam wyjść z domu do pracy, gdy usłyszałam pod drzwiami jakiś dziwny hałas. Otworzyłam drzwi i zobaczyłam na mojej wycieraczce małego czarnego kotka z białą łątką na uchu. Był naprawdę przestraszony i miauczał coraz głośniej. Wzięłam go do domku i dałam trochę ciepłego mleczka. Zaraz potem kotek zasnął na mojej kanapie. A ja nie wiem, co teraz mam z nim zrobić. Jest naprawdę słodki i bardzo mi się podoba, ale może powinnam go oddać? Może tęskni za nim jakaś mała dziewczynka lub chłopiec?. Czy pomożecie mi rozwiązać ten problem?
Co wiemy? - Zgubił się kotek; Jest czarny z biała łatką;
Czego nie wiemy?: Nie wiemy skąd przyszedł.

Dziecko, które chce rozpocząć rozmowę zakłada kapelusz czerwony. A gdy skończy, przekazuje kapelusz dalej.. Można pozwolić emocjom wziąć gore.
Pytamy: Co czujecie, co chcielibyście zaraz zrobić?
Przewidywane odpowiedzi:
Chcemy kotka pogłaskać, przytulić, pobawić się z nim,
Jest nam go żal, może za kimś tęskni,
Jest taki mały – potrzebuje mamy,
Kotka trzeba znów nakarmić, żeby nie był głodny

Zakładamy żółty kapelusz, aby znaleźć pozytywne aspekty problemu.
Pytamy: Gdyby kotek został u mnie w domu, co dobrego z tego wyniknie? ,
Co miłego spotka mnie, jeśli zamieszka ze mną?, Jakie będą tego zalety?
Przewidywane odpowiedzi:
Kotki są miłe i przytulne
Z kotkiem można się pobawić
Z kotkiem przyjemnie mruczą, kiedy są głaskane
Z kotkiem jest w domu raźniej
Damy kotkowi jeść i nie będzie głodny
Kotkowi nie będzie zimno, bo w domku są cieple koce i tam może spać

Następnie zdejmujemy kapelusz żółty i zakładamy kapelusz czarny. Czarny kapelusz jest przeciwstawieństwem żółtego. Szukamy teraz negatywnych aspektów problemu. Wskazujemy zagrożenia i skutki uboczne.
Pytamy:
Jakie są złe strony, jeśli kotek zamieszka w moim domu?
Przewidywane odpowiedzi:
Kotek być może już do kogoś należy i ktoś za nim tęskni
Kotek może zrobić siusiu lub kupkę na dywan
Trzeba po kotku sprzątać
Kotek może podrapać ściany i meble
Kotkowi trzeba kupować jedzenie i przez to jest mniej pieniążków na zabawki
Za kotkiem może tęsknić jego mama,

Po wysłuchaniu wypowiedzi dzieci, stwierdzam, że nie mogę kotka zatrzymać. Zakładam kapelusz zielony i proszę by dzieci pomyślały, co mam dalej zrobić. Można dzieciom podpowiedzieć, że kotka nie możemy puścić na podwórko, bo jest zimno.
Pytamy: co mam z kotikiem zrobić?
Przewidywane odpowiedzi:
Można poszukać czy kotka ktoś nie zgubił
Można go komuś oddać
Można go sprzedać
Można go oddać do schroniska

I znów pojawia się problem
Pytamy: Jak znaleźć nowy dom dla kotka?

Zakładamy niebieski kapelusz i z góry rozwiązujemy problem: damy ogłoszenie, ze mamy kotka do oddania, a do tego czasu, kotek zostanie w moim domu.
Co napiszemy w ogłoszeniu?
„Zalazłam małego czarnego kotka z białą łątką na uchu.” Podamy adres i numer telefonu. Mogę zrobić zdjęcie i dołączyć do ogłoszenia.
Gdzie dać ogłoszenie? Dam to ogłoszenie do osiedlowej gazetki i rozwieszę też na tablicy ogłoszeń na moim osiedlu.
Opiekun na koniec odczytuje jeszcze raz ogłoszenie, zakłada po raz ostatni kapelusz czerwony i pyta się dzieci, jak podoba im się efekt końcowy wspolnej pracy.
Dziękuję dzieciom za pomoc.
6.2 Ćwiczenie
1. Temat: Wprawki dramowe – Zabawa ruchowa „Widzę, coś widzę”
2. Przewidywane rezultaty:
• Ruch fizyczny pozwoli dzieciom rozerwać się i odprężyć;
• Zabawa rozwija sprawność intelektualna i fizyczną;
• Integracja zespołu, nauka reguł współżycia i współdziałania w grupie;
• Rozwój koncentracji, refleksu,
3. Przewidywany czas trwania: 10 min. – 15 min.

Przebieg ćwiczenia:
Opiekun prosi by dzieci wstały; tłumaczy, że ich zadaniem będzie naśladowanie pewnych sytuacji.

Opiekun: Wybrałam się na wycieczkę do lasu i widzę, coś widzę:

• widzę dzieci, które bezszelestnie poruszają się po lesie
• widzę i słyszę ptaki, które pięknie śpiewają;
• widzę opadające liście z drzew
• widzę grzybka który powoli rośnie do góry

Opiekun: Wybrałam się na wycieczkę do fabryki i widzę coś widzę:
• widzę maszynę, która podnosi bardzo ciężkie skrzynie
• widzę dzieci które przyciskają różne guziki
• widzę maszynę która ciągnie wielkie wagony
• widzę dzieci które coś liczą

Opiekun: Wybrałam się na wycieczka do ZOO i widzę, coś widzę
• widzę stado galopujących żyraf
• widzę szympansa jedzącego banana
• widzę przeciągające się lwy
• widzę małpki skaczące z gałęzi na gałąź

6.3 Ćwiczenie
1. Temat: Terapia uspakajająca wg Junga
2. Przewidywane wyniki:
Dziecko
• Potrafi myśleć twórczo
• Potrafi myśleć twórczo
• Współdziała w zespole podczas twórczego rozwiązywania problemu;
• Potrafi myśleć krytycznie w konkretnej sytuacji problemowej
• Rozwija własne zdolności poznawcze: pamięć, koncentracje, uwagę, myślenie
• Rozwija umiejętności manualne
3. Środki dydaktyczne: wydruki mandali (http://mandale.info/_do_pobrania.html), kredki, pisaki, nożyczki, klej, wydruki zdjęć
4. Czas trwania ćwiczenia: 20 min. – 30 min.
5. Załącznik – opis ćwiczenia: Mandale ziemi – Andy

Przebieg ćwiczenia
Opiekun grupy pokazuje dzieciom Mandale i tłumaczy, czym są. Mówi, że namalujemy podobne obrazki. Pozwól dzieciom wybrać kształt mandali spośród wydrukowanych. Na koniec dzieci mogą nadać swojej mandali tytuł.
Następnie poproś, aby z wydrukowanych obrazków ziemi, dzieci stworzyły drugą mandale, wg. załączonego wzoru.
Pamiętajmy o tym, że wszystkie mandale są ładne, nie ma nieciekawych
i nieefektownych.

Pożegnanie.

7. SCENARIUSZ II

Rozpoczynamy marszem do muzyki Johanna Straussa – „Marsz Radetzkyego”

7.1 Ćwiczenie
1. Temat: twórcze rozwiązywanie sytuacji problemowej w zespole: „Zdrowie”
2. Przewidywane wyniki:
Dziecko:
• potrafi myśleć twórczo
• współdziała w zespole podczas twórczego rozwiązywania problemu;
• potrafi myśleć krytycznie w konkretnej sytuacji problemowej;
• wypowiada się stosując odpowiedni sposób myślenia;
• rozwija własne zdolności poznawcze: pamięć, koncentracje, uwagę, myślenie;
• nauczy się analizować informacje i podejmować decyzje;
• rozwija zdolności manualne
3. Środki dydaktyczne: nożyczki, gazety, (w których są przepisy, obrazki jedzenia, potraw itp.), koszyczek, 2 arkusze tekturowe (wielkość plakatu).
4. Przewidywany czas trwania: 30 min

Przebieg ćwiczenia:
Zbierz dzieci w kółeczko, niech usiądą „po turecku”. Daj każdemu magazyn oraz nożyczki. Powiedz im, że mają dziś zadanie specjalne: poszukiwanie w gazecie obrazków i zdjęć przedstawiających to, co się je. Poproś o wycięcie obrazków. Poproś, aby dzieci włożyły wycięte zdjęcia do papierowej torebki ustawionej na środku.
Porozmawiajcie o jedzeniu:
• czym jest i dlaczego jest takie ważne?
• powiedz, że niektóre produkty są zdrowe, a inne mogą nam zaszkodzić, zwłaszcza jeśli zjemy ich za dużo. Poproś o przykłady.
• Powiedz, że niektóre zdrowe rzeczy mogą nam nie smakować, a niezdrowe mogą smakować bardzo. Poproś o przykład.
• Zapytaj się dzieci, czy mogą dać przykłady zdrowej, wartościowej żywności?

Ułóż na środku dwie kartki kartonowe, z napisem: „To jest zdrowe”, i „To jest niezdrowe”Teraz poproś, aby dzieci po kolei podchodziły do torebki i wyjmowały wycięte obrazki. Niech powiedzą, co jest na obrazku. Jeśli jest to coś zdrowego nich położą pod napisem „to jest zdrowe”, jeśli coś niezdrowego, niech położą na drugiej kartce. Następne dziecko już samo zadecyduje czy położyć obrazek po lewej czy po prawej stronie. A pozostałe dzieci zadecydują czy obrazek jest na właściwym miejscu czy nie (opinie będą podzielone).
Niech dzieci przyglądną się obrazkom i powiedzą, które przykłady zdrowej żywności są ich ulubionymi i dlaczego trzeba jeść zdrowe rzeczy.
7.2 Ćwiczenie
1. Temat: Wprawki dramowe – zabawa ruchowa „Jestem wesoły, jestem smutny”
2. Przewidywane wyniki:
• ruch fizyczny pozwoli dzieciom rozerwać się i odprężyć;
• rozwija sprawność intelektualna i wyzwalają aktywność;
• integracja zespołu, nauka reguł współżycia i współdziałania w grupie;
• rozwój koncentracji, refleksu;
• dzieci nauczą się analizować informacje i podejmować decyzje;
3. Przewidywany czas trwania: 15 min.

Przebieg ćwiczenia
Poproś dzieci, aby naśladowywały różne przeciwieństwa, które zaraz dla nich wymyślisz.
Wytłumacz, czym jest przeciwieństwo. Przeciwieństwem białego jest czarne a nocy dzień, itp.
Teraz niech zaczną naśladować:
• Jest wam bardzo wesoło; jest wam bardzo smutno
• Stajecie się coraz mniejsi i mniejsi, kurczycie się. Staliście się małym nasionkiem. Nasionko włożono do ziemi. Zaczyna kiełkować, rośnie, rozwija swoje liście, rozkwita. Staliście się pięknymi różami, cza¬rującymi wszystkich barwą, zapachem.
• Jesteście malutkimi myszkami, biegającymi cichuteńko na paluszkach, tak żeby nie obudzić śpiącego kota, i przemieniacie się w wielkiego słonia, ociężale stąpającego po ziemi, niezgrabnego;
• Jesteście przerażającymi potworami; odważnymi rycerzami
• Wyobraźcie sobie ze trzymacie w dłoniach coś gorącego co was parzy, a teraz coś lodowatego
• Wyobraźcie sobie, że jecie coś słodkiego i coś gorzkiego

7.3 Ćwiczenie
1. Temat: Burza mózgów – kreatywne rozwiązywanie problemu
„Tworzenie skojarzeń do hasła ZDROWIE”
2. Przewidywane wyniki:
Dziecko:
• potrafi alternatywne postrzegać problem;
• rozwija jego sprawność umysłową, kreatywność;
• przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów;
• pobudza wyobraźnię;
• uczy się słuchać innych i wyciągać wnioski
3 . Czas trwania 25min

Pytanie:
• Co kojarzy wam się ze słowem zdrowie? – opiekun wypisuje skojarzenia na tablicy
• Co musimy robić, aby dbać o swoje zdrowie?
Przewidywane odpowiedzi:
- prawidłowo się odżywiać;
- codziennie się gimnastykować;
- myc zęby
- myc włosy
- kąpać się
- chodzić na spacery
- pic świeże soki
- pic wodę
• Zbliża się zima. Co musimy robić aby być zdrowym zimą?
Przewidywane odpowiedzi:
- ubierać się ciepło
- brać witaminy
- zakładać szalik i czapkę

I jeszcze na koniec
- Kto czuwa nad zdrowiem dzieci? (rodzice, lekarz, pielęgniarka)
- Jak nazywa się lekarz, który leczy dzieci? - Pediatra
- Jak nazywa się lekarz, którzy leczy zęby?- Dentysta, stomatolog
- Kto bada wzrok?- Okulista
- Kto bada serce? - Kardiolog
7.4 Ćwiczenie
1. Temat: Kreatywne rozwiązywanie problemów: widzę, myślę i robię - „Dokarmianie zwierząt zimą”
2. Przewidywane wyniki
Dzieci:
• Zidentyfikują potrzeby żyjących istot (woda, jedzenie, miejsce);
• Przedyskutują jak ludzie mogą zwierzętom pomagać w przetrwaniu;
• Jak dzieci mogą pomóc?
• Nauczą się myśleć abstrakcyjnie i będą poszukiwać nietypowych rozwiązań

3. Środki dydaktyczne: dla każdego dziecka szyszka na sznureczku lub druciku, ¼ szklanki masła orzechowego, plastykowy nożyk, ¼ szkl nasionek słonecznika,
4. przewidywany czas trwania, 25 min.
Przebieg ćwiczenia
Przedstaw dzieciom obrazki różnych zwierząt, poproś, aby je nazwały. Rozdziel zwierzęta i poproś by dzieci odgadywały, jakie wybrałeś kryteria: zwierzęta dzikie i domowe, zwierzęta małe i duże, zwierzęta żyjące w lasach i w wodzie

Zadaj pytania:
• Co łączy te wszystkie zwierzątka?
• Które zwierzątka byłoby najłatwiej znaleźć w polskim lesie, a które trudniej?
• Które zwierzątka zasypiają snem zimowym, a które nie?
• Czego wszystkie potrzebują?
• Co możemy zrobić, aby im pomóc?

Wytłumacz, że jako opiekunowie zwierzątek możemy je dokarmiać, zwłaszcza ptaszki w zimie, że możemy im budować karmniki.
Poproś dzieci, aby posmarowały szyszki masłem orzechowym. Masło orzechowe jest ptasim przysmakiem. Następnie posyp masło nasionkami słonecznika. Taki przysmak można zawiesić ptaszkom, podczas spaceru lub mogą je dzieci zabrać do domu w plastikowym woreczku. Mogą powiesić smakowite szyszki na balkonie lub w ogródku przed domem, lub gdzieś w lesie.

Pożegnanie

8. PODSUMOWANIE
Dla efektywniejszego, twórczego wychowania dzieci konieczne jest przestawienie na nauczanie problemowe, skupione na zaleceniach Torrancea. Najważniejsze z nich to:
• ceń twórcze myślenie
• zwiększaj wrażliwość dzieci
• zachęcaj do manipulowania i operowania przedmiotami oraz ideami
• wyrabiaj tolerancyjny stosunek do nowych idei
• strzeż się narzucania sztywnych schematów
• ucz dzieci by ceniły swe myślenie twórcze
• stwarzaj sytuacje wymagające twórczego myślenia
• udostępni środki do realizacji pomysłów

Myślenie twórcze jest poznawalne i sterowalne, ponieważ wynika z naturalnych procesów psychicznych człowieka i nie jest to ( jak mogłoby się wydawać) zjawisko ulotne i niepoznawalne, wynikające z natchnienia. Myślenia twórczego nie należy kojarzyć jedynie z dziedzinami związanymi z nauką - myśleć twórczo potrafi każdy człowiek i może się ono przejawiać w dowolnej dziedzinie ludzkiej aktywności. Aby zapobiec zahamowaniom twórczego myślenia, należy unikać sztywności, schematyczności i rutyny myślenia. Twórcze myślenie, zwłaszcza wśród dzieci,może być spotęgowane i podsycane poprzez stawianie pytań i dostrzeganie problemów, patrzenie z różnych punktów widzenia.
Częste zachęcanie do kreatywnego rozwiązywania problemów utwierdzi dzieci w przeświadczeniu, że mogą i potrafią być twórczy – brak motywacji jest jednym z podstawowych przeszkód w twórczym rozwiązywaniu problemów. Korzyści z myślenia twórczego jest wiele. Najważniejsze z nich, czy to dla nauczyciela, czy dla rodzica to takie, że nasze dziecko zdobędzie nowe doświadczenia, nabierze więcej samodzielności, nabierze wiary w siebie. Dzieci edukowane w oparciu o kreatywne rozwiązywanie problemów będą bardziej pomysłowe, otwarte, staną się wrażliwsze intelektualnie. Jest to bagaż doświadczeń, który zabiorą ze sobą na całe późniejsze życie, dzięki któremu pokonywanie barier i przeszkód stanie się wyzwaniem i przyjemnością.

KONIEC
Literatura
• Walter Isaacson - „EINSTEIN AND HIS LIFE”
• Bruce Van Patter, Ilustrator /pisarz/prezenter [link widoczny dla zalogowanych]
• Susanne F. Fischer - „Kreatywna manda”
• Jung Carl Gustaw - Mandala: symbolika człowieka doskonałego, Poznań 1993. BRAMA
• http://mandale.info/_do_pobrania.html – mandale do pobrania na Ćwiczenie 6.5
• Leszek i Patryk Matela - „Trójwymiarowe talizmany „
• Alicja Małasiewicz - „Mandale – wiosna, lato, jesień, zima” – Wyd. Harmonia, 2007
• [link widoczny dla zalogowanych]
• Dziedzic A., Pichalska J., Świderska E., Drama na lekcjach języka polskiego, WSiP, Warszawa 1992.
• Hemmerling W., Zabawy w nauczaniu początkowym, WSiP, Warszawa 1990.
Kujawiński J. (red.), Rozwijanie aktywności twórczej uczniów klas początkowych. Zarys metodyki, WSiP, Warszawa 1990.
• Torrance, E.P. (1974). Torrance Tests of Creative Thinking. Scholastic Testing Service, Inc.
• Edward De Bono, „Sześć kapeluszy, czyli sześć sposobów myślenia”,
Wyd. MEDIUM, W-wa, 1996, stron 173.
• Edward de Bono, „Naucz swoje dziecko myśleć”, Wyd. PRIMA W- wa 1994
• www.ericdigest gov - Cooperative Problem-Solving in the Classroom
• H. Hamer - Klucz do efektywnego nauczania - poradnik dla nauczyciela, W-wa, WEDA - 1994

Smile

	Forum www.dziennikarstwouzzm.fora.pl Strona Główna -> Grupowe rozwiązywanie problemów [ćw] - dr Bartosz	Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1